Музей заснаваны 15 сакавіка 1985 г. па ініцыятыве педагагічнага калектыву, навучэнцаў школы і дырэктара школы Лазечнага Віктара Андрэевіча. Цяпер кіраўніком музея з'яўляецца настаўнік гісторыі Чыгірава Наталля Анатольеўна.
Над музеем узяў шэфства дзяржаўны Абласны краязнаўчы музей, вялікую падтрымку і дапамогу аказала арганізацыя ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны.
Менавіта музей з'яўляецца цэнтрам працы па вывучэнні гісторыі свайго раёна, гарады, краіны.
Школьны музей гісторыі і краязнаўства Навабеліцы – - гэта неад'емнае звяно ў вучэбна-выхаваўчай прасторы нашай установы адукацыі; гэта цэнтр, на базе якога вядзецца навукова-даследчая дзейнасць школьнікаў і педагогаў, распрацоўваюцца, афармляюцца новыя адукацыйныя і выхаваўчыя праекты і праграмы, захоўваюцца ўсе нашы дасягненні.
Музей стаў навучальна-матэрыяльнай базай у выкладанні ўрокаў гісторыі, асновы жыццёвага самавызначэння. У практыцы настаўнікаў гісторыі, біялогіі, геаграфіі, беларускай мовы і літаратуры актыўна праводзяцца «музейныя» урокі, прысвечаныя краязнаўчым тэмам, беларускаму фальклору і інш. Абстаноўка музея, прагляд мультымедыйных прэзентацый (у тым ліку і створаных навучэнцамі школы) па тэматыцы раздзелаў экспазіцыі музея робяць такія ўрокі цікавымі, эмацыйнымі і запамінальнымі.
Пазакласная работа, якая праводзіцца ў школьным музеі, накіравана на гісторыка-краязнаўчае выхаванне. Сустрэчы навучэнцаў з ветэранамі вайны, традыцыйныя святы да Дня Перамогі, віктарыны па краязнаўстве – усё гэта і многае іншае развівае цікавасць і паглыбляе веды вучняў у галіне гісторыі роднага краю.
Штогод першы ўрок для першакласнікаў – урок Ведаў – пачынаецца ў школьным музеі. Са знаёмства з гісторыяй роднай школы пачынаецца знаёмства малых з гісторыяй роднага раёна, горада, краю, краіны і пачынаецца нялёгкі шлях па дарозе ведаў.
Увосень 2013 года ў сценах нашага музея праводзілася акцыя «Музей у чамадане», у якой прыняў удзел Гомельскі абласны музей ваеннай славы. Экспанаты абласнога музея адной тэматычнай ніткай упляліся ў выставачныя залы школьнага музея.
На базе музея неаднаразова праводзіліся метадычныя семінары для педагогаў, кіраўнікоў музеяў тых устаноў, дзе музеі ўжо створаны, і тых устаноў, якія стаяць ля вытоку стварэння школьнага музейнага пакоя.
У цэлым праца ў нашым музеі будуецца наступным чынам:
- за кожным аддзелам замацаваны лектарскі гурт, які таксама адказвае за стан аддзела і экспазіцыі. Спіс экскурсій і лекцый навучэнцаў, чальцоў рады музея і гісторыка-краязнаўчага клуба знаходзіцца ў дакументацыі музея, як і план працы музея;
- у аддзеле «Прырода роднага краю» экскурсаводы знаёмяць наведвальнікаў з флорай і фаунай роднага краю;
- матэрыялы па гісторыі, археалогіі, этнаграфіі, нумізматыцы, краязнаўстве, а таксама аб знакамітых асобах, лёсы якіх звязаны з Навабеліцай, знаходзяцца ў гісторыка-этнаграфічным і археалагічным аддзелах.
- пазнаёміцца з гісторыяй Гомеля і Навабеліцы ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны, з дзейнасцю партызанскага атрада «Бальшавік», Гомельскага падполля можна на лекцыях экскурсаводаў Аддзела ваеннай славы.
Экскурсіі і лекцыі праводзяцца па плане работы музея і па ўзгадненню з класнымі кіраўнікамі, адміністрацыяй школы і па іх замове.
Неаднаразова наш музей наведалі дэлегацыі з Германіі, Чэхіі, Польшчы, Расіі. У 2008 годзе дзверы музея адчыняліся для дзяцей з Францыі, а ў 2009 годзе наш музей наведала дэлегацыя з Шатландыі.
За час існавання музея было праведзена больш за 1000 экскурсій. За год праводзіцца каля 80 экскурсій, музей прымае каля дзвюх тысяч наведвальнікаў.
Намі сістэматычна распрацоўваюцца новыя лекцыйна-экскурсійныя праграмы, прымеркаваныя памятным датам і вехам гісторыі нашай краіны. Распрацоўкай гэтых экскурсій займаюцца педагогі і члены клуба «Спадчына». Усе праведзеныя экскурсіі фіксуюцца ў спецыяльным часопісе.
У музеі ёсць кніга водгукаў, у якой наведвальнікі запісваюць свае ўражанні і выказваюць сваю падзяку нашым экскурсаводам.
Неабходна адзначыць, што ў рамках работы музея праводзяцца не толькі экскурсіі, але і пастаянна распрацоўваюцца новыя праекты, праводзяцца даследаванні, вывучаюцца асобныя тэмы па курсе гісторыі, біялогіі, геаграфіі, літаратуры, праводзяцца класныя, інфармацыйныя гадзіннікі, пазакласныя мерапрыемствы. На базе музея працуе клуб «Спадчына», члены якога прымаюць непасрэдны ўдзел у мерапрыемствах, якія праводзяцца ў школьным музеі.
Акрамя таго, наш музей цесна супрацоўнічае і з іншымі музеямі ўстаноў адукацыі нашага раёна. Традыцыйнымі сталі акцыя «Музей побач», абмен досведам працы ў музеях, узаеманаведванні і ўзаемаэкскурсіі.
Наш музей падтрымлівае цесную сувязь з Гомельскай гарадской радай Беларускага саюза афіцэраў. Генерал-маёр Шукшын В.С. аказаў садзейнічанне ў зборы матэрыялу аб лётчыку-выпрабавальніку падпалкоўніку Оськіне В.С., якому ў музеі прысвечана асобная экспазіцыя. Музей штогод наведваюць яго аднапалчане.
Музей гісторыі і краязнаўства Навабеліцы,
дзеючы ў нашай школе, мае шэраг узнагарод:
- Грамата Савецкага камітэта ветэранаў вайны СССР, за актыўны ўдзел у рабоце па ваенна-патрыятычным выхаванні моладзі. 1984;1989гг.
- Грамата Прэзідыума Гомельскай абласной рады таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры за актыўны ўдзел у абласным конкурсе на лепшы школьны музей. ( 1989г.)
- Грамата Навабеліцкага раённага камітэта БПСМ, за перамогу ў раённым конкурсе школьных музеяў. (1999г.)
- Дыплом Упраўлення адукацыі гомельскага аблвыканкама і гарвыканкама, за перамогу ў гарадскім конкурсе «Музей – 2000 года».
- У 2001 годзе музей узнагароджаны дыпломам 2-й ступені па выніках абласнога конкурсу музеяў.
- У 2004 годзе наш музей заняў першае месца ў абласным конкурсе школьных музеяў у намінацыі «Гісторыка-краязнаўчы музей».
- У 2006 годзе клуб « Спадчына» узнагароджаны Дыпломам першай ступені і Нікай у намінацыі «Памяць».
- З 2007 па 2009 год музей штогод уваходзіць у тройку лепшых музеяў устаноў адукацыі г. Гомеля.
Такім чынам, работа школьнага музея з'яўляецца неад'емнай часткай у агульным напрамку дзейнасці па грамадзянска-патрыятычным выхаванні школьнікаў, паколькі дае магчымасць не абстрактна, а наглядна і канкрэтна далучыцца да гістарычнага мінулага школы, раёна, горада, краіны. Толькі ў тым выпадку, калі вядзецца вялікая даследчая праца па вывучэнні краю, калі сабраныя навучэнцамі матэрыялы для музея шырока выкарыстоўваюцца на ўроках і на пазакласных мерапрыемствах, толькі тады навучэнцы сваю працу па стварэнні музея будуць лічыць важнай і неабходнай.
